صنعت گردشگری، اولویت سرمایه‌گذاری در مازندران
به گزارش ایرنا، گردشگری یکی از مهم‌ترین و پویاترین صنایع اقتصادی جهان محسوب می‌شود، که در بسیاری از کشورها به عنوان موتور محرک توسعه اقتصادی و اشتغال زایی شناخته ی‌شود. رشد سریع این صنعت در دهه های اخیر تاثیرات گسترده‌ای بر تولید ناخالص داخلی، درآمد ارزی، ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعهز یرساخت‌های محلی داشته است.
در ایران، استان مازندران به دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، تنوع زیستی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی و نزدیکی به کلانشهر پایتخت کشور یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری کشور محسوب می‌شود، با این وجود ظرفیت های بالا بهره‌برداری از ظرفیت‌های گردشگری مازندران هنوز به طور کامل محقق نشده و نیازمند برنامه‌ریزی جامع سرمایه‌گذاری و هدفمند است و در این راستا شناخت مفهوم اقتصاد گردشگری، بررسی اهمیت آن وتحلیل مزایای سرمایه‌گذاری در این بخش می‌تواند به توسعه پایدار این صنعت در استان مازندران منجر شود.
اقتصاد گردشگری به مجموعه فعالیت‌های اقتصادی و تجاری مرتبط با صنعت گردشگری گفته می‌شود که شامل خدمات اقامتی، حمل و نقل، پذیرایی تفریحات، خرید و سایر خدمات پشتیبان است.
این مفهوم بر ارتباط مستقیم بین گردشگری ورشد اقتصادی تاکیددارد، به گونه ای که ورود گردشگران به یک منطقه، موجب افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات شده و در نتیجه درآمدزایی، اشتغال زایی و رونق کسب و کارهای محلی را به دنبال دارد اقتصاد گردشگری نه تنها بر عملکرد بخش خصوصی تاثیرگذار است، بلکه دولت‌ها نیز از طریق درآمدهای مالیاتی، عوارض ورود گردشگران توسعه زیرساخت‌ها و بهبود شرایط سرمایه‌گذاری از آن بهره‌مند می‌شوند، در واقع گردشگری یکی از بخش‌هایی است که می‌تواند اقتصاد یک منطقه را از وابستگی به منابع سنتی رها ساخته و به سمت یک مدل اقتصادی متنوع و پایدار سوق دهد.
در زمینه اهمیت اقتصاد گردشگری یکی از مهم‌ترین اثرات آن درآمد و تولید ناخالص داخلی است. ورود گردشگران داخلی و خارجی باعث افزایش هزینه کرد، در بخش‌های مختلف اقامت، حمل و نقل، پذیرایی تفریحات، خرید سوغات می‌شود، که حاصل این امر مستقیماً به رشد اقتصادی استان منجر خواهد شد.
همچنین گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین صنایع اشتغال زا در جهان فرصت‌های شغلی متعددی را در سطوح مختلف جامعه ایجاد می‌کند، از کارکنان واحدهای اقامتی و پذیرایی، سرگرمی و تفریحی، زمینی و آبی گرفته تا رانندگان و موسسات حمل و نقل، راهنمایان تور، لیدرهای محلی و بلدراه ها، هنرمندان صنایع دستی و تولید کنندگان محلی و سایر خدمات دهندگان چون مراکز عرضه سوخت، صاحبان حرفه‌های گوناگون که بیش از ۷۰ نوع شغل با عنوان ذینفان این صنعت تلقی می‌گردند، همگی از مزایای رونق گردشگربهره‌مند می‌شوند.
در همین حال این موضوع در استان مازندران که با چالش بیکاری مواجه است می تواند به عنوان یک راهکار عملی برای کاهش نرخ بیکاری و بهبود وضعیت معیشت مردم مورد توجه جدی قرار گیرد.
برای توسعه صنعت گردشگری بهبود زیرساخت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، بنابراین هر اعتباری که به دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی استان در این زمینه، تخصیص داده شود، سود و فایده آن برای توسعه صنعت گردشگری و رفاه حال گردشگران و نیز شهروندان خواهد بود.
بنابراین توسعه و نوسازی فرودگاه‌های ساری نوشهر و رامسر برای جذب و توسعه پروازهای داخلی و به ویژه بین المللی، احداث، ارتقاو توسعه بزرگراه‌ها با امکانات مطلوب برای کاهش ترافیک و خطرات جاده‌ای، راه اندازی و توسعه قطارهای گردشگری برای ارائه تجربه‌ای متفاوت به گردشگران در زیباترین مسیر ریلی کشور که ازروایت‌ها و داستان‌های خاص و جذاب برخوردار است و نیز سرمایه‌گذاری در سیستم حمل و نقل هوشمند، برای راهنمایی گردشگران از جمله موارد توسعه‌ای در صنعت حمل و نقل و لجستیک مازندران خواهد بود.
دبیر و نایب رئیس انجمن گردشگری پایدار سبز مازندران عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران پژوهشگر حوزه گردشگر روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: با گسترش صنعت گردشگری دولت و بخش خصوصی ملزم به بهبود زیرساخت‌ها در حوزه‌های حمل و نقل، جاده‌ها، فرودگاه‌ها، خدمات بهداشتی و درمانی، امنیتی و…می‌شوند. قطعاً حاصل فرایند این بهبودها نه تنها برای گردشگران بلکه برای ساکنان محلی نیز مفید و سودمند خواهد بود و موجب افزایش سطح کیفیت زندگی در استان و منطقه خواهد شد.
مهران حسنی ادامه داد: از بُعد فرهنگی نیز، گردشگری فرهنگی بکی از بخش‌های مهم اقتصاد گردشگری است، که می‌تواند موجب حفظ و احیای فرهنگ بومی، صنایع دستی سنتت‌های بومی محلی شود.
وی خاطرنشان کرد: گردشگران علاقمند به تجربه‌های اصیل فرهنگی، تمایل زیادی دارند در فعالیت‌هایی مانند جشنواره‌های محلی، صنایع دستی، غذاهای بومی شرکت کنند که این امر موجب تقویت هویت فرهنگی و افزایش درآمد ساکنان محلی می‌شود ودر این زمینه مازندران با غنا و پیشینه فرهنگی آیین ها و آداب و رسوم متنوع، دارای قابلیت بسیار بالا ازجنبه، نوع فعالیت‌ها در گردشگری فرهنگی است.
عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران گفت: با توجه به اهمیت اقتصاد گردشگری در مازندران، این استان به دلیل دارا بودن دریا، جنگل، کوهستان، رودخانه چشمه‌ها و آبشارها می‌تواند، طیف وسیعی از فعالیت‌های گردشگری را پوشش دهد و زمینه ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری در این بخش فراهم کند.
وی توضیح داد که جاذبه‌های طبیعی، محور اصلی گردشگری در استان مازندران و در این میان اولویت آن گردشگری ساحلی و دریایی است، که مورد تاکید سیاست‌های کلان ابلاغی اقتصاد دریا محور از سوی مقام معظم رهبری و سیاست‌های اجرایی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و استاندار مازندران نیز قرار دارد.
پژوهشگر حوزه گردشگر گفت که ماده ۸۳ قانون برنامه هفتم توسعه بخشی از مشوق‌های سرمایه‌گذاری را لحاظ کرده و نیازمند به آیین نامه‌های اجرایی است.
وی سرمایه گذاری صنعت گردشگری در مازندران را شامل ساخت اسکله‌های تفریحی گردشگری با کاربرد قایق سواری، جت اسکی ماهیگیری و پیاده‌روی، اسکله‌های تفریحی گردشگری با کاربرد ایجاد واحدهای اقامتی پذیرایی، کافی شاپ، مراکز خریدو اسکله های تفریحی به صورت کاربرد ترکیبی، اقامتگاه‌های لوکس ساحلی با معماری سازگار با طبیعت دریا و هتل‌های دریایی، ایستگاه‌های تفریحات دریایی، کلوپ‌های ورزش‌های حرفه‌ای آبی، احداث پارک‌های آبی مدرن و مراکز تفریحی در حاشیه دریا و ساحل برشمرد.
به گفته این کارشناس حوزه گردشگری جنگل‌ها و اکوتوریسم به عنوان دیگر جاذبه طبیعی، وجود جنگل‌های هیرکانی که به عنوان میراث طبیعی جهانی در یونسکو به ثبت رسیده و یکی از ارزشمندترین دارایی‌های طبیعی مازندران هستند، فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه است که می تواند شامل توسعه اقامتگاه‌های بوم گردی و جاذبه‌های جنگلی برای گردشگران دوستدار و علاقمند به طبیعت، ایجاد مراکز تفریحی، کمپینگ‌های جنگلی با امکانات مناسب، ساخت مسیرهای پیاده‌روی دردل جنگل، دوچرخه سواری، اسب سواری جنگل نوردی، راه اندازی با برنامه و هدفمند تورهای طبیعت گردی و مسئولانه و حیات وحش گردی با حفظ اصول محیط زیست دانست.
همخوانی طبیعت مازندران با گردشگری ماجراجویانه
وی بخش دیگر، از جاذبه‌های طبیعی مازندران برای سرمایه‌گذاری در بخش کوهستان‌ها و گردشگری ماجراجویانه با وجود سلسله جبال البرز که مازندران را احاطه و در بر گرفته است برشمرد و اامه داد: همین فضاهای موجود پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری ورزشی و ماجراجویانه در این استان را رقم می زند که برای ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این بخش می توان با ایجاد ییست‌های اسکی استاندارد، در ارتفاعات مناطقی مانند بلده، کیاسر، سوادکوه، هزار جریب بهشهر اقدام کرد.
پژوهشگر حوزه گردشگر اظهار داشت : برنامه‌ریزی برای توسعه مسیرهای کوهنوردی، سنگ‌نوردی و غارنوردی در کوهستان‌های مازندران می تواند در این زمینه موثر باشد و در حال حاضر نیز گروه‌های حرفه‌ای و آماتور در مناطقی از استان بدون برنامه‌ریزی و امکانات و تسهیلات به صورت خودجوش و سلیقه‌ای اجرا می‌شود که نیازمند به ساماندهی و معرفی مناطق مستعد برای سرمایه‌گذاری توسط کسانی که به این نوعو جنس از سرمایه‌گذاری علاقمند و مشتاق می‌باشند خواهد بود.
حسنی ادامه داد: از دیگر ظرفیت‌ها در این حوزه، افرادی که ذائقه خاص در اجرای ورزش‌های هیجانی همانندپاراگلایدر، بانجی جامپینگ و زیپ لاین و سایر موارد در حوزه ورزش‌های هیجانی هستند و سرمایه‌گذاری در ایجاد مراکز آموزشی باامکانات موردنیاز این نوع از فعالیت‌ها با هدف، ایجاد تنوع در محصولات سرمایه‌گذاری گردشگری و پاسخگویی به علایق خاص است، که هم دارای طرفداران جدی و قابل توجه است و هم فضاهای مناسبی برای اجرای این طرح ها دراستان وجوددارد، که عملیاتی شدن آن نیازمند به همگرایی، تسهیلگری وحمایت دستگاه‌های متولی در اجرای آنها است.
فرصت های گردشگری طبیعی
وی به آبشارهای طبیعی در دل جنگل‌های هیرکانی، چشمه آبگرم معدنی، بویژه در منطقه گردشگری لاریجان آمل به عنوان دیگر داشته های طبیعی گردشگری استان مازندران اشاره و تصریح کرد: ساماندهی و احداث مجتمع‌های آب درمانی مدرن با خدمات پزشکی و اسپا، ایجاد اقامتگاه‌های سلامت محور و توسعه مراکز ماساژ درمانی در نزدیکی چشمه‌های آب گرم معدنی از جمله این موارد خواهد بود.
این کارشناس حوزه گردشگری توضیح داد: ظرفیت های فرهنگی و تاریخی فرصتی برای گردشگری میراثی است، مازندران از نظر فرهنگ و تاریخ از جمله غنی‌ترین استان‌های، ایران محسوب می‌شود و ظرفیت‌های مهم این حوزه خانه‌های تاریخی است، که می‌توانند به موزه، گالری، اقامتگاه‌های سنتی و بوتیک هتل، سفره خانه‌های سنتی تبدیل شوند.
وی گفت: همچنین، بازارهای محلی و صنایع دستی که زمینه مناسبی برای جذب سرمایه در توسعه گردشگری خرید برخوردارند، جشنواره‌های فرهنگی که قابلیت برندسازی در سطح ملی و بین المللی را دارند، و نیز موسیقی و هنر بومی محلی، که می‌تواند از طریق ایجاد مراکز اجرای موسیقی و نمایش‌های سنتی رونق پیدا کند.
حسنی دیگر محور، برای معرفی ایجاد سرمایه‌گذاری که با طبیعت مازندران کاملاً همخوانی دارد و اثرات مثبت آن در واقع از ماموریت‌ها و رسالت‌های اصلی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و نمادی از هریک از عناوین فوق است، بوم گردی و گردشگری روستایی با محوریت توسعه پایدار برشمرد.
وی ادامه داد: مازندران دارای روستاهایی است که می‌توانند مقصد بوم گردانان و گردشگران داخلی و خارجی شوند اگر چه تعداد معدودی از این روستاها فعال هستند، ولی قابلیت های به مراتب، بیشتری از ظرفیت فعلی دراستان وجود دارد و علاقمندی و همت دهیاران برای جذب وحمایت ازسرمایه‌گذاری در این بخش نقش کلیدی دارند.
هزار و ۳۰۰ بقعه امامزاده؛ کانون گردشگری معنوی مازندران
عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران توسعه خانه‌های بوم گردی با اِلمان‌های میراثی، صنایع دستی و گردشگری به ویژه برپایه معماری سنتی وبومی مازندرانی، ارائه تجربه‌های گردشگری کشاورزی مانند زندگی در مزارع، چیدن مرکبات، برنج کاری و انواع محصولات متنوع کشاورزی در فصول مختلف، که براساس مطالعات قریب به ۱۰۰نوع فعالیت گردشگری مرتبط بااین حوزه استخراج شده است، با حمایت و همکاری دستگاه ذیربط، درحوزه کشاورزی، راه اندازی بازارهای محلی برای فروش محصولات بومی و ارگانیک و صنایع دستی، برنامه‌ریزی و اجرای تورهای گردشگری عشایری، برای تجربه سبک زندگی سنتی عشایری از جمله موارد در حوزه گردشگری روستایی نام برد.
وی با اشاره به وجود بیشتر از هزار و ۳۰۰ بقعه امامزاده در مازندران آن را بستری مناسب برای ارائه قالب گردشگری زیارتی دانست و اظهار داشت: برای سرمایه‌گذاری در این بخش می توان، به ایجاد زائرسراها با امکانات مناسب، توسعه مراکز فرهنگی و قرآنی به ویژه در اطراف اماکن مذهبی، توسعه تورهای گردشگری مذهبی با رویکرد معرفی تاریخ فرهنگ دینی استان اشاره کرد.
توسعه صنعت گردشگری در مازندران لنگ چالش ها
در این ارتباط سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی و گردشگری استانداری مازندران به چالش‌های زیرساختی و لجستیکی ضعف در حمل و نقل و دسترسی به مقاصد گردشگری به عنوان پاره ای از دست اندازهای حوزه سرمایه گذاری صنعت گردشگری نام برد.
رضا گنجی ادامه داد: جاده‌های مازندران، به ویژه در فصل‌های پُر گردشگر و ایام اوج سفر و مناسبت‌های خاص تعطیلاتی، دچار ترافیک سنگین و فرسودگی هستند و موجب نارضایتی گردشگران و کاهش تمایل برای سفر به این استان می‌شوند.
وی افزود: حمل و نقل ریلی مازندران، نیز محدود است و قطارهای مسافری مسیر کمی را پوشش می‌دهند در حالی که یک سیستم قطار گردشگری مدرن می‌تواند تجربه‌ای منحصر به فرد برای گردشگران ایجاد کند، فرودگاه‌های مازندران از کمبود پروازهای داخلی و خارجی و بعضا تجهیزات وامکانات موردنیازر نج می‌برند، که یکی از موانع اصلی در جذب گردشگران خارجی و مسافران از مناطق دورتر کشور است.
به گفته این مقام ارشد حوزه گردشگری مازندران از دیگر چالش ها در این بخش کمبود هتل‌های استاندارد و اقامتگاه‌های با کیفیت است به گونه‌ای که کمبود هتل‌های چهار و پنج ستاره با استانداردهای مناسب می‌تواند، مانع جذب گردشگران خارجی و بعضاً داخلی شود.
وی ادامه داد: در حوزه اقامتگاه‌های بوم گردی هم که در برخی از مناطق استان ایجاد شده برخی از آنها با انحراف از رسالت و وظایف ایجادی خدمات مناسبی را رائه نمی‌دهند و همچنین یکی از موضوعاتی که دراین برهه از زمان، به عنوان یک معضل در محافل مختلف رسمی و غیر رسمی از آن ذکر می‌شود، ویلاسازی گسترده توسط افراد غیربوومی، باعث افزایش قیمت زمین و کاهش سرمایه‌گذاری در مراکز اقامتی سازمان یافته و قانونی شده است و در سواحل مازندران نیز امکانات تفریحی و خدماتی مناسبی وجود ندارد و در مناطق جنگلی و کوهستانی کمبود یا فقدان امکانات رفاهی و ایمنی محسوس است.
علاوه بر موارد ذکر شده به نظر می رسد نبود استراتژی جامع برای توسعه گردشگری باعث شده این استان با ظرفیت، بدون برنامه‌ریزی کلان و هماهنگ پیش رود و فقدان یک برند مشخص گردشگری باعث شده که این استان نتواند به طور موثر در بازارهای بین المللی گردشگری رقابت کند.
ناهماهنگی بین دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی دررفتار با سرمایه‌گذاران، بورکراسی پیچیده اداری و طولانی بودن روند صدور مجوزهای گردشگری بعضاً سرمایه‌گذاران را دلسرد می‌کند. در حالی که بر اساس سند راهبردی توسعه گردشگری مصوب هیئت وزیران به دلیل فرابخشی بودن این صنعت ۲۳ دستگاه و نهاد با رویکرد تسهیلگری و حمایت ازصنعت گردشگری وسرمایه‌گذاری دراین حوزه دارای احکام تکلیفی هستند.
صنعت گردشگری با صنعت بازاریابی و تبلیغات عجین شده است و فقدان اعتبار مناسب در این بخش، مازندران را فاقد تبلیغات گسترده حرفه‌ای در سطح ملی و بین‌المللی برای جذب گردشگران کرده که عدم حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری در کشورهای هدف، عدم استفاده موثر از ابزارهای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی موجب کاهش سهم این استان از بازار گردشگری داخلی و خارجی خواهد شد.
در نهایت سرمایه‌گذاری در گردشگری مازندران نیازمند یک رویکرد جامع و چند بُعدی است که شامل بهبود زیرساخت‌ها، کاهش فرایند اداری، ارائه مشوق‌های اقتصادی، تقویت برندینگ و تبلیغات توسعه منابع انسانی و ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری است. و با اجرای این اقدامات مازندران می‌تواند سهم بیشتری از اقتصاد گردشگری کشور را به خود اختصاص دهد.
