رازهای مزاج‌شناسی؛ از دَمَوی‌های پرانرژی تا صفراوی‌های تیزهوش
فاطمه معینی متخصص طب ایرانی در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با طبع و مزاج‌ها در طب ایرانی و بررسی شخصیت شناسی هر طبع و مزاج توضیحاتی داد و گفت: در طب ایرانی به صورت کلی طبع افراد به چهار دسته تقسیم می‌شود که شامل افراد گرم و تر یا گرم و خشک و افراد سرد و تر یا سرد و خشک هستند، اما یکسری طیف‌های مزاجی هم حد وسط این طبع‌ها وجود دارد.
وی ادامه داد: یک نکته قابل توجه این است که تمام افراد یک جامعه را نمی‌توان در چهار دسته خلاصه کرد اما به صورت کلی می‌توان افراد را در این چهار دسته قرار داد.
معینی متذکر شد: ما یک طبع خالص نداریم یعنی فردی که بدنش در حالت سلامت گرم و تر است ممکن است یکسری علائم مربوط به فردی که سردی در بدنش هست داشته باشد. فردی پایه بدنی‌اش گرم و تر است اما با افزایش سن و به مرور زمان یا با یک بیماری مزمن سردی و رطوبت در بدنش غلبه پیدا کند و به سمت بلغم یا غلبه بلغم شود یا برعکس.
متخصص طب ایرانی بیان کرد: تمام افراد به طور طبیعی بدو تولد و در دوران کودکی، در حالت گرم‌ترین و پر رطوبت بدنی خودش قرار دارد که با هر مزاج و پایه‌ای که باشند به مرور زمان این شدت حرارت و رطوبت کاهش پیدا کرده و یک مقدار علائم سردی و خشکی در بدن ظاهر می‌شود؛ هر چقدر حرارت و رطوبت پایه در دوران کودکی فرد بالاتر باشد، در سن بزرگسالی افزایش پیدا می‌کند.
وی متذکر شد: به طور معمول برخلاف آنچه که خیلی مسلح شده و عامه از اسامی بلغمی، دموی و سوداوی استفاده می‌کنند اما این یک طیف است و افرادی که مزاجشان گرم و تر است از نظر خصوصیات مزاج با یکدیگر تفاوت دارند، زیرا شدت گرمی و رطوبت در بدنشان متفاوت است. زمانی که ما می‌گوئیم فردی دموی است یعنی به طور خالص فقط گرمی و رطوبت داشته و بدن فرد به آخرین حد از گرمی و رطوبت مزاج رسیده است.
افراد با طبع گرم چه خصوصیاتی دارند؟
معینی اذعان کرد: افراد با مزاج‌های گرم، افرادی هستند که به طور کلی استخوان بندی درشت‌تر و مفاصل برجسته‌تری دارند. این افراد در کار، عملکرد و صحبت کردنشان خیلی هیجان زیادی داشته و بروز احساساتشان شدت دارد، همچنین خیلی سریع خشمگین و دچار اضطراب و یک سری حالات هیجانی می‌شوند؛ افراد با مزاج گرم برون گرا و پرانرژی هستند.
وی افزود: افرادی که گرم مزاج هستند نیز به دو بدن رطوبتی و خشک تقسیم بندی می‌شوند، افرادی که پایه بدنی آنان رطوبت دارد به طور معمول از نظر وزنی پر و عضلانی هستند یعنی استعداد چاقی داشته اما افرادی که پایه بدنی آنان خشک است بسیار لاغر اندام، قد بلند و چهارشانه هستند که از نظر رفتاری نیز خیلی سریع و پرانرژی به شمار می‌روند.
افراد صفراوی چه خصوصیاتی دارند؟
معینی تصریح کرد: افرادی که از نظر طبع، طبعی گرم و خشک یا به اصطلاح صفراوی دارند، افرادی با حافظه و تمرکز بالا و همچنین از نظر مدیریتی بسیار آدم‌های قوی هستند؛ اما به سرعت خشمگین شده و خشم خود را خیلی بالاتر از هیجاناتشان بروز می‌دهند. اما از طرفی هم خیلی سریع این خشم فروکش می‌کند؛ همچنین کسانی که کارهای مدیریتی و اینها بسیار آدم‌های خوش فکر و بسیار آدم‌های در واقع کننده هستند.
وی اذعان کرد: افراد داری مزاج صفراوی گرم و خشک با توجه به میزان صفرا در خون خود، انرژی زیاد یا کم دارند. اگر صفرا بالا باشد پرانرژی، و اگر پایین باشد، بی‌حال و کم‌انرژی هستند. قبل از سن ۱۵ سالگی معمولاً افراد دارای مزاج صفراوی گرم و خشک دارای موهای نسبتاً درشت با فِر موی درشت هست.
معینی اظهار داشت: در مزاج صفراوی یا گرم و خشک چون حرارت در قسمت بالای سر قرار می‌گیرد، هم باعث کوچک شدن چشمان و هم باعث ریزش مو می‌شود. در واقع حرارت در بالای سر باعث سوختن ریشه مو می‌شود که علت اصلی ریزش مو در افراد با مزاج صفراوی است. بنابراین بیشتر افراد صفراوی، در اوج سن صفراوی که بیشتر از ۱۵ سال است، دچار ریزش مو خواهند شد.
خصوصیات ظاهری افراد صفراوی
متخصص طب ایرانی افزود: افرادی که صفراوی هستند از نظر ظاهری نیز رگ‌های دست‌هایشان کاملاً آشکار و برجسته اما باریک‌تر از مزاج دموی است، همچنین به دلیل داشتن طبیعت گرم، افراد دارای مزاج صفراوی گرم و خشک، پرانرژی و فعال و اهل معاشرت و ارتباط برقرار کردن بوده و چون صفرا به هرجایی از بدن که برسد، جریان خون را زیاد می‌کند، این افراد کم‌صبر و عجول و در عین‌حال تیزهوش‌تر نسبت به سایر مزاج‌ها هستند.
وی ادامه داد: افراد با مزاج صفراوی پوست زرد و خشکی دارند که دلیل اصلی آن همان خشکی موجود در بدن افراد است؛ نکته مهم در رابطه با این افراد این است که به دلیل خشکی مزاج، یبوست مشکل همیشگی آنان بوده و به هیچ عنوان تحمل گرما را نداشته و فصل زمستان برای آنان دل‌انگیزتر است.
افراد دموی چه خصوصیاتی دارند؟
معینی اظهار داشت: افرادی که طبعشان گرم و تر یا به اصطلاح دموی است، این افراد بسیار اجتماعی، خوش رویی، خلاق، موفق در روابط عاطفی و اجتماعی، خواب بیشتر نسبت به صفراوی‌ها، بشدت قدرت‌طلب، جلب توجه می‌کنند، بسیار عاطفی، شوخ‌طبع و طناز، ریسک پذیر و اهل خطر، علاقمند به هنر و شعر و همچنین خیلی خوب می‌توانند هیجاناتشان را کنترل کنند.
وی همچنین در ادامه گفت: افرادی که دموی هستند پایه مزاجشان گرما همراه با رطوبت است و اکثر این افراد بدن‌های پر و عضلانی دارند، این افراد گرمایی یا سرمایی نیستند اما در برابر فشار سرما تحمل بیشتری از خود نشان دهند؛ همچنین غذاهای گرم و تر را ترجیح داده و میل بالایی به خوردن ترشیجات و شیرینیجات، اشتهای بالا و هضم سریع غذا از دیگر ویژگی‌های در نظر گرفته شده برای این افراد است.
افراط نکردن در خوردن گرمی
معینی متذکر شد: به افراد تمامی طبع‌ها توصیه می‌شود که از خوردن افراطی گرمی‌ها خودداری کنند، مگر در شرایط خاصی که پزشک توصیه به مصرف گرمی کرده باشد، اما اگر خودسرانه هرروز دمنوش‌هایی چون زنجبیل، زعفران و دارچین را باهم ترکیب کرده و استفاده کنید خود این زیاده روی باعث ایجاد تپش قلب، خارش پوستی، بی خوابی، درد معده و باعث یبوست خواهد شد.
چه نوع مواد غذایی مزاج گرم را معتدل نگه می‌دارد؟
افرادی که پایه بدنی گرم و تر و یا گرم و خشک دارند خیلی محدودیت غذایی ندارند زیرا افراد با مزاج گرم بهتر از بقیه افراد مواد غذایی را هضم می‌کنند، اما توصیه می‌شود که در مصرف مواد پروتئینی نظیر گوشت زیاده‌روی نکرده و حتماً از سبزیجات در کنار غذا استفاده کنند، همچنین از مصرف بیش از حد انواع مغزها، افراط در ادویه‌های گرم و اینها هم در مصرف زیاده روی نکنند؛ اما افرادی که مزاج پایه آن‌ها گرم و خشک است توصیه می‌شود از مصرف افراطی ادویه‌ها و دم‌نوش‌های گرم خودداری کنند و حتماً یکسری میوه که رطوبت بدنشان را زیاد می‌کند نظیر میوه‌های تابستانی و یکسری نوشیدنی‌های نظیر شربت آلبالو یا آب انار استفاده کنند.
افراد طبع پایه را نمی‌توانند تغییر دهند
معینی تصریح کرد: به افرادی که طبعشان سرد و تر یا گرم و تر و بالعکس است، توصیه می‌شود افراد اگر می‌خواهند دچار داغی کبد و یا غلبه بلغم نشوند، از مواد غذایی که سردی یا تری بدنشان را افزایش می‌دهد استفاده نکنند.
وی متذکر شد: همچنین باور نادرست که بین افراد وجود دارد این است که به طور مثال اگر دارای مزاج گرم و تر داشته باشند برای سلامت بدنشان بهتر است و یا تصور دارند مزاج گرم از مزاج سرد بهتر است اما هر فردی با یک طبع پایه به دنیا آمده و باید در همان طبع و همان رنج سلامت باقی بماند، در طول زندگی نمی‌توان کلیت بدن را تغییر داد.
متخصص طب ایرانی ادامه داد: بعضی افراد فکر می‌کنند که استفاده از گرمی به مقدار زیاد از حد خیلی خوب است اما یکسری عوارض را برای بدن ایجاد می‌کند؛ به خصوص اگر فرد پایه مزاجی خشک داشته باشد مصرف گرمی زیاد می‌تواند باعث خشکی بیشتر و مشکلات بی خوابی برای آن‌ها ایجاد کند.
