معجزه آب گرم! روشی که درد زایمان را کم می‌کند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، سارا ضیایی نژاد ماما و کارشناس ارشد جمعیت شناسی در یادداشتی به خبرگزاری مهر نوشت: «امروزه علم پزشکی بر آن است که میزان درد را در بیماران به حداقل برساند و به این منظور از داروهای مسکن و مخدر در بسیاری از اعمال پزشکی به صورت معمول استفاده می‌شود. اما استفاده از این روش‌ها در کاهش درد زایمان که یکی از جان فرساترین دردهاست هنوز به صورت معمول جایی ندارد و اصولاً ترس از درد زایمان مهم‌ترین عامل امتناع زنان از زایمان طبیعی است و به این دلیل اغلب زنان سزارین را به عنوان جایگزین انتخاب می‌کنند.
در حالی که انجمن متخصصین زنان و زایمان آمریکا هدف را کاهش میزان سزارین در یک دوره ۱۰ ساله از سال ۲۰۱۰-۲۰۰۰ از %۵/۲۵ به %۵/۱۵ بیان می‌کند اما در کشور ما همچنان آمار سزارین بالا است و میزان سزارین در ایران ۳ برابر بیشتر از آمارهای جهانی است.
به طور طبیعی ترس از درد زایمان و اضطراب ناشی از آن همراه مادران باردار است. تحریک سیستم عصبی سمپاتیک، موجب آزادسازی موادی در بدن زنان می‌گردد که سطوح بالای آنها در مراحل زایمان، با الگوهای غیرطبیعی ضربان قلب جنین، کاهش قدرت انقباضی رحم و در نتیجه طولانی شدن زایمان، افزایش موارد احیای نوزادان، زایمان‌های جراحی نظیر استفاده از فورسپس و واکیوم و نهایتاً عمل سزارین همراه خواهد بود.
دو عارضه مهم طولانی شدن زایمان، خونریزی و عفونت است که از عوامل مهم افزایش مرگ و میر مادران بخصوص در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌آید.
طی سال‌های اخیر روش‌های کاهش درد زایمان، بخصوص راهکارهای غیردارویی، مورد توجه بسیاری از محققین واقع شده است. راهکارهای غیردارویی کنترل درد زایمان، به علت سادگی روش، دریافت حمایت عاطفی بیشتر از فرد مراقبت کننده و نیز عدم زیان برای مادر و جنین، عمدتاً با استقبال بیشتری از طرف کادر بهداشتی درمانی و مادران مواجه شده است. امروزه در بسیاری از کشورهای جهان از یک روش غیردارویی و غیر تهاجمی به نام زایمان در آب استفاده می‌شود که علاوه بر افزایش آستانه درد در خانم باردار، باعث ایجاد انقباضات مؤثر رحمی می‌شود و بدون مداخلات پزشکی، سیر زایمان را بسیار قابل تحمل تر می‌کند. خواص تسکین دهنده و شفابخش آب قرن‌ها است که شناخته شده است.
استفاده از حوضچه آب گرم در طی زایمان با توجه به اثرات فیزیولوژیک و روانی آن در جهان رواج یافته است. زایمان در آب به این معنی است که حداقل بخشی از مراحل زایمان، زایمان یا هر دو در زمانی اتفاق می‌افتد که مادر در استخر یا وان زایمان پر از آب گرم قرار گرفته است. می‌تواند در بیمارستان، مراکز زایمانی یا در کشورهای پیشرفته در خانه انجام شود. یک پزشک یا ماما در طول این زایمان به شما کمک می‌کند.
یکی از اثرات بالقوه این روش، تسکین درد و افزایش آرامش مادراست که به علت اثرات گرمایی و Hydrostatic آب می‌باشد و به دنبال کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک ایجاد می‌شود. احتمالاً بخشی از این کاهش درد به علت افزایش آرامش مادر نسبت به محیط‌های بدون آب است و بخشی دیگر کاهش درد ناشی از افزایش حجم خون مرکزی مادر می‌باشد. آب می‌تواند به مادر کمک کند تا وزنش را تحمل کند، حرکت به اطراف تسهیل شود و احساس کنترل بیشتری در هنگام زایمان داشته باشد.
زمانی که مادر باردار در روند زایمان در استخر آب گرم به صورت عمودی بایستد، ایستادن در آب، به نیروی جاذبه حرکت جنین به سمت پایین و سمت کانال زایمان نیز کمک می‌کند. آب می‌تواند به بهبود کمردرد و احساس فشار حین زایمان مادر نیز کمک کند و از بالا رفتن فشارخون جلوگیری کند. برخی مطالعات نشان داده که آب انرژی بدن زن را افزایش داده و باعث انقباضات رحمی بهتر، درد کمتر و اکسیژن رسانی بهتر به جنین می‌شود.
زایمان در آب به دلیل کاهش طول مدت زمان زایمان، کاهش میزان درد، کاهش قابل ملاحظه مداخلات پزشکی از جمله استفاده از مسکن و اکسی توسین، کاهش احتمال پارگی مجرای زایمان و نیز به علت تأثیر سو کمتر بر روی نوزاد، می‌تواند جایگزین مناسبی برای زایمان به روش متداول باشد و در صورتیکه مانیتورینگ مادر و جنین به طور دقیق انجام شود و مادر به درستی برای این نوع زایمان انتخاب شود، می‌تواند یک روش سالم و بی خطر برای مادر و جنین باشد.
ضمناً با توجه به رضایت مندی خانم‌های باردار استفاده کننده از این روش و تمایل آنها به تجربه مجدد این روش در حاملگی بعدی می‌تواند عامل مؤثری در کاهش میزان سزارین‌های انتخابی باشد و به این ترتیب گام مؤثری در رسیدن به هدف مهم سلامت مادران که همانا ترویج زایمان طبیعی است برداشته می‌شود.
علیرغم همه مزایای زایمان در آب، اما برخی مادران کاندید مناسب این روش زایمانی نیستند از جمله مادرانی که وضعیت نوزاد آنها بریچ می‌باشد، مادران با بارداری دوقلویی یا چند قلویی، جنین نارس، دفع مکونیوم توسط جنین در رحم مادر، مادران مبتلا به مسمومیت حاملگی، عفونت‌های ویروسی مادر و جنین، خونریزی، تب، پارگی کیسه آب به مدت طولانی، سزارین قبلی مادر و سایر مشکلات زایمانی که به تشخیص پزشک / ماما این روش را مناسب نمی‌داند. لذا اگر مادر، بارداری کم خطر داشته باشد و ماما یا پزشک معتقد است که انجام این روش زایمان برای وی و جنین بی خطر است، زایمان در آب می‌تواند یک گزینه مناسب باشد.
با در نظر گرفتن اینکه در روند توسعه و نظر به آمار قابل توجه سزارین، کشور ما به مرحله‌ای رسیده است که نیازمند تدوین برنامه‌هایی در جهت بهبود کیفیت مراقبت‌های مامایی و خوشایند سازی زایمان برای مادر است، لذا با افزایش امکانات و تجهیزات زایمان در آب و آموزش لازم به کادر بهداشت و درمان و همچنین آگاهی دادن به خانم‌های باردار از مزایای این روش زایمان طبیعی، می‌توانیم انگیزه لازم برای انتخاب این روش به عنوان جایگزین سزارین انتخابی ایجاد کنیم. در هر حال اگر به زایمان در آب فکر می‌کنید، در اوایل بارداری حتماً با پزشک یا ماما خود مشورت کنید آنها می‌توانند با توجه به شرایط پیش روی، به شما در این زمینه کمک کنند.»
