شناختنامه اساتید نهج‌البلاغه منتشر شد
به گزارش خبرنگار معارف ایرنا کتاب شناختنامه اساتید نهج البلاغه به گفته مولف با هدف رفع یکی از مهمترین خلاءهای پژوهشی و فکری در کشور تدوین شده است. این اثر به معرفی جامع و دقیق از بزرگترین، مشهورترین و پرکارترین اساتید و نویسندگان فعال در حوزه معارف و تفسیر نهج البلاغه می پردازد.
این اثر به همت شهناز عزیزی گردآوری و تدوین شده، توسط انتشارات روشنای رویش در ۳۸۲ صفحه به چاپ رسیده است. در این کتاب ۱۲ نویسنده و پژوهشگر در حوزه معارف و تفسیر نهج البلاغه معرفی شده‌اند.
فاطمه اثنی عشری
این بانوی نهج البلاغه پژوه متولد ۱۳۴۰ در محله امام زاده یحیای تهران است. پس از دوران دبیرستان در سال ۱۳۵۹ ازدواج کرد و در مهر همین سال وارد آموزش و پرورش شد و به عنوان معلم دینی و قرآن و معلم پرورشی مشغول به کار شد. در سال ۶۰ نیز وارد حوزه علمیه شهدای هویزه شد و از محضر اساتیدی همچون آیت الله عبدالله جوادی آملی، سیدمحمود هاشمی شاهرودی، ابوالقاسم خزعلی، غلامرضا رضوانی، صادق حائری شیرازی و حجت الاسلام سیدعلی اکبر حسینی و محسن قرائتی درس ها گرفت.
این استاد حوزه در سال ۱۳۷۶ موفق به تاسیس حوزه اهل بیت(ع) شد و ضمن برگزاری کلاس های تفسیر قرآن، عرفان و اخلاق به تدریس و شرح نهج البلاغه پرداخت و تاکنون توانسته ۲۸ خطبه و بخشی از حکمت ها و نامه های نهج البلاغه را شرح دهد.
آیت الله احمد بهشتی
بهشتی در سال ۱۳۱۴ در روستای میان‌ده از روستاهای بخش شیب کوه شهرستان فسا در خانواده ای روحانی به دنیا آمد. وی علوم حوزوی را از محضر پدر فرا گرفت و در سال ۱۳۲۸ برای ادامه تحصیل به شیراز رفت و در حوزه های آقاباباخان، خان و مدرسه هاشمیه مشغول به تحصیل شد که پس از ۱۰ سال راهی قم شد و از کلاس های آیت الله سیدحسین طباطبایی بروجردی، حضرت امام خمینی(ره)، علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدمحمد محقق داماد بهره‌ها گرفت.
بهشتی همزمان به تحصیلات دانشگاهی پرداخت و در سال ۱۳۳۹ در رشته فلسفه در دانشکده الهیات دانشگاه تهران پذیرفته شد و در سال ۱۳۴۵ موفق به دریافت مدرک دکتری شد که پس از آن به قم بازگشت و مشغول تدریس دروس حوزوی شد. وی در سال ۱۳۴۴ به استخدام آموزش و پرورش درآمد و به عنوان دبیر رشته ادبیات در دبیرستان حکمت قم به تدریس پرداخت.
وی به عرصه نویسندگی نیز وارد شد و ضمن ترجمه برخی کتاب های عربی با مجله مکتب اسلام همکاری کرد. شرح کامل نامه های نهج البلاغه در ۱۳ جلد با عنوان شرح اندیشه سیاسی تربیتی علوی در نامه های نهج البلاغه، سیری در سیره اخلاقی امام حسین(ع)، مبانی تربیت بدنی از دیدگاه اسلام، نسل نوخاسته، اسلام و بازی کودکان، خانواده در قرآن، مسائل و مشکلات خانوادگی، مسائل و مشکلات تربیتی، مسائل و مشکلات زناشوئی، زنان نامدار، منشور عفاف، و ترجمه تفسیر مجمع البیان از تالیفات این پژوهشگر دینی است.
بهشتی که سابقه مبارزاتی قبل از پیروزی انقلاب دارد، بعد از استقرار نظام اسلامی در دوره های اول و دوم مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده مردم فسا انتخاب شد. وی که در جبهه های جنگ نیز حضور پیدا می کرد، در بیان خاطرات خود گفت: یکی از خاطرات شیرین و فراموش نشدنی ام این بود که بلافاصله پس از فتح فاو به آنجا رفتم. از عملیات قهرمانانه و حیرت انگیز فاتحان فاو، گزارش هایی که دادند و صحنه های که بازدید شد، بسیار لذت بردم.
سیدمحمدمهدی جعفری
جعفری در سال ۱۳۱۸ شمسی در دشستان بوشهر به دنیا آمد؛ در سال ۱۳۳۷ به دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز راه یافت؛ سه سال بعد موفق به اخذ مدرک کارشناسی در رشته زبان و ادبیات فارسی شد و سپس به تهران عزیمت کرد و تحصیلات خود را در دانشسرای عالی ادامه داد. وی مدرک کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی را از دانشگاه تهران گرفت و پایان‌نامه خود را با عنوان پژوهشی در اسناد و مدارک نهج البلاغه نوشت.
وی به دنبال این موفقیت به عضویت هیات علمی دانشگاه تهران برای تدریس نهج البلاغه دعوت شد ولی به دلیل مخالفت ساواک و محدودیت های ناشی از مبارزات سیاسی از ین سمت بازماند و به عنوان پژوهشگر در فرهنگستان زبان ایران مشغول به ترجمه متون جغرافیایی شد ولی پس از پیروزی انقلاب، تدریس نهج البلاغه، متون عربی، تاریخ اسلام و علوم قرآنی را آغاز کرد.
جعفری در سال ۱۳۵۵ تحصیلات دکتری خود را در رشته فرهنگ عربی و علوم قرآنی پی گرفت و با راهنمایی حجت الاسلام محمدباقر حجتی از رساله دکتری خود با عنوان تصحیح خطب نهج البلاغه دفاع کرد.
ترجمه نهج البلاغه، مشهورترین اثر جعفری است که با فهرست تفصیلی از خطبه ها، نامه ها و حکمت ها آغاز شده و سپس با مقدمه ای موجز اما تقریبا جامع، به معرفی ویژگی ها و روش ترجمه پرداخته است. آشنایی با نهج البلاغه، سید رضی، آموزش نهج البلاغه، پرتوی از نهج البلاغه در پنج جلد، احیاگر بلاغت علوی، بار دیگر شریعتی، سازمان مجاهدین خلا از درون و همگام با آزادی از آثار مذهبی و سیاسی اوست.
حجت الاسلام علی رهبر
علی رهبر در هشتم خرداد سال ۱۳۳۷ هجری شمسی در زرین شهر اصفهان به دنیا آمد و از ۱۶ سالگی در سال ۱۳۵۳ برای تحصیل در علوم دینی راهی مدرسه رسالت قم شد. وی درباره زندگی خود نوشت که بازیگری در تئاتر مذهبی، فعالیت های سیاسی و حفظ قرآن از فعالیت هایی بود که در کنار درس های حوزه داشت و یکی از عادت های ماندگار وی خلاصه برداری از کتاب ها بود.
وی در سال ۱۳۶۲ برای حضور در میان رزمندگان عازم جبهه شد و کتابی با عنوان «خام عشق» نوشت که مجموعه ای از اشعار دوران دفاع مقدس است. حل اختلاف و ارائه مشاور نیز یکی دیگر از فعالیت های رهبر بود. او در سال ۱۳۷۲ کتاب قطره ای از فرات عاشورا را نوشت که شرحی ادیبانه بر سخنرانی حضرت زینب (س) و تحلیل ابعاد عاشوراست. مرحوم آیت الله محمدتقی مصباح یزدی پس از مطالعه دست نوشته های رهبر گفت «مانند این اثر تاکنون نوشته نشده است» و قلم ادبی و سبک نوین او را ستود.
کتاب پنج جلدی بر شانه های اقیانوس یکی از آثار رهبر است که با روشی بدیع خطبه های اول تا ۱۰۰ نهج البلاغه را شرح داده است. تفسیر موضوعی نهج البلاغه، حدیث زیست، پرتوها، پیراستن و آراستن، بیم موج، تمام زندگی، سِحر سَحر، از سکوی شعبان، سیر و سلوک یا عرفان علوی، ۷۰ مشعل و ۴۱ چراغ، بی تو هیچ‌کس، قطره ای از فرات عاشورا، سفری به ژرفای دریا و همسایه آفتاب از آثار و تالیفات این پژوهشگر مذهبی است.
حجت الاسلام سیدمحمدکاظم طباطبایی
حجت الاسلام طباطبایی در سال ۱۳۴۴ در قم متولد شد و پس از دریافت دیپلم در سال ۱۳۶۲ وارد حوزه علمیه شد. او همزمان با دروس حوزه در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به تدریس در مباحثی همچون نقد حدیث، مبانی شناخت حدیث، مبانی فهم حدیث، کتاب شناسی احادیث اعتقادی، مباحث اعتقادی در نهج البلاغه، امامت و ولایت در قرآن و حدیث، تاریخ تحلیلی امام علی(ع)، حوزه ها و مکتب های حدیثی، استناد نهج البلاغه و همچنین شبهات متنی نهج البلاغه پرداخت.
اخلاق در نهج البلاغه، رابطه قرآن و نهج البلاغه، مبانی فهم حدیث اعتقادی، مشکل الحدیث، فقه الحدیث با تاکید بر نهج البلاغه، رابطه قرآن و سنت، تاویل حدیث، علوم حدیث، مبانی فهم نهج البلاغه، مفاهیم اخلاقی نهج البلاغه و جوامع حدیثی کهن شیعه و اهل سنت از دیگر مباحثی است که این استاد حوزه و دانشگاه تدریس کرده است.
طباطبایی تاکنون ۲۲ کتاب و بیش از ۵۰ مقاله نگاشته و کتاب های او را می توان در چهار محور کلی حدیث، سیره، نهج البلاغه و فقه دسته بندی کرد. مهمترین ویژگی آثار طباطبایی را می توان در نوآوری، جامعیت و دقت نظر علمی دانست که در تمام نوشته های او به وضوح مشاهده می شود. تاریخ حدیث شیعه در دو جلد، منطق فهم حدیث، موسوعة الامام علی(ع)، دانشنامه امام مهدی(عج) و محور نهج البلاغه از دیگر آثار این پژوهشگر مذهبی است.
حجت الاسلام احمد غلامعلی
غلامعلی در خرداد ۱۳۴۸ در تهران دیده به جهان گشود؛ تحصیلات خود را در مدرسه علوی آغاز کرد و پس از پایان تحصیلات متوسطه عازم جبهه های نبرد شد. در سال ۱۳۶۹ پس از انصراف از دانشگاه و رشته حسابداری، مسیر طلبگی را برگزید و وارد حوزه علمیه (مدارس رضویه و معصومیه) قم شد.
وی کارشناسی ارشد را در رشته تفسیر اثری و دکتری را در رشته مدرسی معارف اسلامی با گرایش قرآن و متون از دانشگاه قرآن و حدیث گرفت. در سال ۱۳۷۲ در سن ۲۴ سالگی و از نخستین روزهای تاسیس دارالحدیث به عنوان محقق همکاری خود را با مرحوم آیت الله ری شهری آغاز کرد و با راه اندازی دانشکده علوم حدیث، به تدریس پرداخت.
آشنایی با صحیفه سجادیه، ادعیه و زیارت ماثوره یکی از آثار علمی و آموزشی غلامعلی است و از دیگر آثار او می توان به شناخت نهج البلاغه، دانش حدیث، مثل مدرس، مدرسه امام صادق(ع)، پرتوی از کلام امام علی(ع) و شیوه های نظارتی امر به معروف و نهی از منکر در سیره و گفتار پیامبر اعظم(ص) اشاره کرد.
حجت الاسلام عبدالهادی مسعودی
مسعودی در سال ۱۳۴۳ در قم در خانواده ای روحانی به دنیا آمد. دیپلم خود را در رشته ریاضی گرفت و در رشته مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف پذیرفته شد. حضور مسعودی در دفاع مقدس باعث شد تا تحصیلات دینی در حوزه علمیه قم را بر ادامه تحصیل در دانشگاه ترجیح دهد. مسعودی را می توان از پایه گذاران انجمن حدیث حوزه علمیه قم دانست و ریاست دانشگاه قرآن و حدیث را نیز به عهده گرفت.
مسعودی بیش از ۱۶ کتاب نوشته و در ۲۵ اثر نیز به عنوان مصحح یا تلخیص کننده یا نویسنده همکار نقش داشته است. او همچنین ۱۹ کتاب را به فارسی ترجمه کرده است. روش فهم قرآن، قرآن در روایات، روابط اجتماعی در قرآن کریم، تفسیر روایی جامع در دو جلد، اخلاق اسلامی، روش فهم حدیث، وضع و نقد حدیث، آسیب شناسی حدیث، درسنامه فهم حدیث، نسیم حدیث، حدیث شناسی مقارن، درسنامه فقه الحدیث، مسجد در آینه ثقلین و احادیث امیرالمومنین(ع) به روایت حضرت عبدالعظیم حسنی از کتاب های این استاد حوزه و دانشگاه است.
حجت الاسلام سیدمحمود مرعشی نجفی
سیدمحمود مرعشی نجفی فرزند ارشد آیت الله العظمی سیدشهاب الدین حسینی مرعشی نجفی، کتاب شناس و نسخه شناس برجسته ای است که دارای دکتری جامعه شناسی از دانشگاه لندن و دکتری افتخاری از فرهنگستان علوم جمهوری آذربایجان است.
وی در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۰ به دنیا آمد و پس از گذراندن دوران دبیرستان به سلک روحانیت درآمد. علاقه بسیار او به علم رجال، انساب، کتابشناسی و نسخه شناسی باعث شد تا همواره به مطالعه کتاب ها و رساله های قدما و متاخران در این رشته ها بپردازد و از تجربیات پدر گرامی اش بهره های فراوان ببرد.
سیدمحمود مرعشی سهم بسزایی در تاسیس و تشکیل کتابخانه بزرگ آیت الله مرعشی نجفی داشته و در گسترش، حفظ و ادامه فعالیت های این کتابخانه همواره یار و همفکر پدر خود بود و از زمان تولیت کتابخانه، تمامی خریدها و جمع آوری منابع کتابخانه به عهده وی بوده است.
شرح حال و افکار و آثار و عقاید و نظریات ابن سینا، شرح حال و افکار و آثار و عقاید و نظریات ابوحامد غزالی، شرح حال و آثار و آرای ابونصر فارابی و همچنین نسخه های خطی کهن و نفیس نهج البلاغه و شروح، گزیده و ترجمه های آن در کتابخانه بزرگ حضرت آیت الله مرعشی نجفی از تالیفات اوست.
وی همچنین کتاب هایی به عنوان فهرست نسخه های خطی آثار بزرگانی چون علامه سیدرکن الدین حیدر حسینی آملی، علامه قاضی نورالله مرعشی شوشتری و علامه نظام الدین عبدالعلی بیرجندی را تالیف کرده است.
احد فرامرز قراملکی
فرامرز قراملکی در دهم خرداد ۱۳۴۰ در حومه غربی تبریز چشم به جهان گشود و در سال ۵۷ دیپلم تجربی گرفت. وی کارشناسی را در رشته الهیات و مقاطع ارشد و دکتری خود را در رشته فلسفه و کلام اسلامی در دانشکده الهیات دانشگاه تهران به پایان رساند و از سال ۱۳۷۳ به عنوان استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی به عضویت هیات علمی درآمد که در سال ۸۱ به رتبه دانشیاری و در سال ۸۵ به درجه استادی در همان گروه ارتقاء یافت.
وی در زمینه های اخلاق، منطق و فرامنطق، کلام و دین پژوهی، فلسفه در تمدن اسلامی، قرآن پژوهی و حدیث شناسی، روش شناسی و کتاب شناخت، آثار متنوعی دارد که می توان به کتاب های اسوه ساده زیستی (شرح خطبه ۱۶۰ نهج البلاغه)، پرده پندار (تحلیلی از غفلت در پرتو خطبه ۱۷۴ نهج البلاغه)، روش شناسی مطالعات دینی، اصول و فنون پژوهش در گستره دین پژوهی، روش شناسی فلسفه ملاصدرا و از متن خوانی تا متن پژوهی اشاره کرد.
محمد مجتهدی
مجتهدی متولد سال ۱۳۳۰ در مرند و دارای کارشناسی الهیات و معارف اسلامی از دانشگاه فردوسی مشهد، دبیر بازنشسته دبیرستان های مشهد، مدرس جلسات مذهبی، موسس و مدیر کتاب خانه های تخصصی امیرالمومنین علی(ع) و کتابخانه حضرت فاطمه زهرا(س) در مشهد است.
وی که برگزیده همایش امام علی(ع) و برگزیده جایزه شهاب در سال ۱۳۸۹ است، به عنوان برگزیده تجلیل از خادمان غدیر در سال ۱۳۹۱، خادم کتاب کشور در سال ۱۳۹۴ و خادم نهج البلاغه در سال ۱۳۹۷ انتخاب شد.
یکی از بخش های مهم کتابخانه امیرالمومنین(ع) بخش سخنان حضرت علی(ع) است که با محوریت آثار ارزشمندی مانند نهج البلاغه و غرر الحکم و درر الکلم شکل گرفته است. این بخش به منظور ارائه منابع جامع درباره سخنان امیر مومنان طراحی شده و شامل متون تصحیح شده، ترجمه های گوناگون، شروح و تفاسیر، موضوع های جزئی تر و غرر الحکم است.
یکی از مهمترین بخش های این کتابخانه، بخش امامت است که مراجعان می توانند به منابعی دسترسی پیدا کنند که به بحث های استدلالی، منطقی و روایی شیعه و اهل سنت در اثبات امامت امیرالمومنین(ع) پرداخته اند. این بخش همچنین شامل مناظرات و بحث های علمی گسترده ای است که در این زمینه صورت گرفته است.
بخشعلی قنبری
قنبری در پنجم خرداد ۱۳۴۳ در یکی از روستاهای مرند متولد شد. او در سال ۱۳۶۳ در رشته فرهنگ و ادب دیپلم گرفت و در همان سال در مقطع کارشناسی زبان روسی در دانشگاه تهران و کاردانی رشته دینی و عربی در تربیت معلم علامه امینی تبریز پذیرفته شد ولی به دلیل علاقه فراوان به فلسفه و الهیات، این دوره ها را رها کرد و به تحصیل در علوم اسلامی در حوزه علمیه ولی عصر(عج) تبریز پرداخت.
وی در سال ۱۳۶۶ وارد رشته الهیات با گرایش ادیان و عرفان دانشگاه تهران شد و همزمان دروس حوزوی را ادامه داد. با این حال قنبری در سال ۷۵ با دفاع از پایان نامه خود با عنوان عرفان و مبانی آن در نهج البلاغه موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد شد و از سال ۷۲ تمرکز خود را به تحقیق در زمینه نهج البلاغه و آثار مولوی معطوف کرد و فعالیت های پژوهشی خود را در معاونت پژوهشی و بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی ادامه داد.
حکمت و معنویت، فلسفه عاشورا از دیدگاه اندیشمندان مسلمان، در مصاف تندباد( تجارب عرفانی مولوی)، معناشناسی به مثابه روش و درسنامه نهج البلاغه در دو جلد از آثار این اندیشمند است و دو کتاب سبک زندگی در نهج البلاغه و تفسیر موضوعی نهج البلاغه به زودی منتشر می شود.
نخستین جلد از مجموعه چهار جلدی درس نامه نهج البلاغه شامل اطلاعات مقدماتی درباره این کتاب است و تلاش دارد خوانندگان را با آگاهی های اساسی موردنیاز برای ورود به نهج البلاغه آشنا کند. هدف این جلد فراهم کردن زمینه ای برای آشنایی مستقیم خواننده با متن نهج البلاغه است. در جلدهای بعدی تمرکز بر شناخت حکمت ها، نامه ها و خطبه هاست؛ به گونه ای که مخاطبان بتوانند به طور مستقیم آن را بخوانند و عمیق تر بفهمند و در صورت توانایی به دیگران نیز آموزش دهند.
مجید معارف
معارف در سال ۱۳۳۲ در شیراز به دنیا آمد و دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان شهر به پایان رساند. در سال ۵۲ تا ۵۴ دوران خدمت سربازی را سپری کرد و پس از آن به تحصیل در مقطع کارشناسی رشته اقتصاد در دانشگاه ملی (شهید بهشتی) پرداخت. سپس تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث در دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد.
درآمدی بر تاریخ قرآن، نشانی از قرآن، بزرگترین نشانه، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، تاریخ عمومی حدیث، غدیر در آینه قرآن و روایت، جوامع حدیثی اهل سنت، درآمدی بر تاریخ قرآن، پرسش و پاسخ هایی در شناخت تاریخ و علوم قرآن، شناخت حدیث، ارتباط نهج البلاغه با قرآن، درآمدی بر مطالعات حدیثی در دوران معاصر و هندسه دانش های قرآنی و حدیثی از جمله تالیفات این استاد دانشگاه است.
