هشدار درباره سوءاستفاده تبلیغاتی از «سلول‌درمانی»
محمد رضوانی، متخصص پوست و مو در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با روش سلول درمانی برای جوان سازی پوست و درمان ریزش مو با این روش توضیحاتی داد و گفت: سلول‌درمانی یکی از شاخه‌های رو به رشد در پزشکی نوین است که در رشته‌های مختلف، از جمله در حوزه پوست و زیبایی، به‌کار گرفته می‌شود. این روش درمانی بر پایه استفاده از سلول‌های بدن فرد، با هدف بازسازی یا بهبود عملکرد بافت‌های آسیب‌دیده انجام می‌شود.
انواع روش‌های سلول‌درمانی در بیماری‌های پوستی
رضوانی اذعان کرد: در حوزه پوست، سلول‌درمانی به روش‌های گوناگونی اجرا می‌شود که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها، استفاده از سلول‌های ملانوسیت یا همان سلول‌های رنگدانه‌ساز است.
در این روش، از ناحیه‌ای سالم از پوست نمونه‌برداری شده و سلول‌های ملانوسیت استخراج می‌شوند. سپس، این سلول‌ها در نواحی فاقد رنگدانه مانند بیماری ویتیلیگو (لک و پیس) تزریق می‌شوند تا رنگدانه‌های طبیعی پوست بازگردند. این روش یک پیوند سلولی پیشرفته محسوب می‌شود که تنها در مراکز تخصصی مانند مؤسسه رویان و مرکز تحقیقات سلول‌های بنیادی قابل انجام است.
وی ادامه داد: نوع دیگری از سلول‌درمانی، تزریق سلول‌های فیبر و بلاست است. این سلول‌ها مسئول تولید کلاژن و الاستین در پوست هستند و معمولاً برای بازسازی زخم‌ها یا کند کردن روند پیری پوست استفاده می‌شوند. جداسازی و آماده‌سازی این سلول‌ها نیازمند آزمایشگاه‌های تخصصی و اتاق‌های تمیز (Clean Room) است و انجام آن در مراکز غیرمجاز به هیچ عنوان قابل‌اعتماد نیست.
پی‌آرپی (PRP) و پی‌آراف (PRF): پلاکت‌درمانی به‌جای سلول‌درمانی واقعی
این متخصص پوست و مو بیان کرد: بخش عمده‌ای از درمان‌هایی که با عنوان سلول‌درمانی تبلیغ می‌شوند، در واقع شامل استفاده از پلاکت‌های خون است. در روش پی‌آرپی (PRP)، خون فرد گرفته شده، پلاکت‌های آن جدا و به ناحیه هدف تزریق می‌شود. این پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشد هستند که با تحریک سلول‌های ناحیه، بازسازی و ترمیم بافت را تسریع می‌کنند. پی‌آرپی سال‌هاست که در جوان‌سازی پوست، درمان ریزش مو، بهبود اسکار و حتی در مفاصل کاربرد دارد.
وی اضافه کرد: نسخه جدیدتر این روش، پی‌آراف (PRF) نام دارد که مزایای مشابهی دارد، اما دوام اثر آن بیشتر است. روش تهیه آن ساده‌تر بوده و به‌دلیل ماندگاری بالاتر در محل تزریق، در بسیاری از کلینیک‌ها جایگزین پی‌آرپی شده است.
استفاده از سلول‌های مزانشیمال و درمان با بافت چربی
رضوانی اظهار داشت: روش دیگری که در برخی مراکز تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرد، استخراج سلول‌های مزانشیمال از بافت چربی بدن است. در این روش، معمولاً از ناحیه شکم یا باسن چربی گرفته می‌شود. سپس، با استفاده از کیت‌های ویژه، سلول‌های مزانشیمال استخراج شده و برای جوان‌سازی یا بازسازی بافت به ناحیه هدف تزریق می‌شوند. این روش که با نام تجاری SVF شناخته می‌شود، نیازمند تجهیزات تخصصی و تجربه بالا است.
اگزوزوم‌تراپی
این متخصص پوست و مو متذکر شد: یکی از تکنیک‌هایی که به‌اشتباه با نام سلول‌درمانی معرفی می‌شود، تزریق اگزوزوم‌ها است. اگزوزوم‌ها ترشحات طبیعی سلول‌ها هستند که شامل فاکتورهای رشد، RNAها و مواد محرک سلولی‌اند. این نانو ذرات در بازسازی بافت‌ها نقش دارند، اما خودِ سلول زنده نیستند.
وی افزود: اگزوزوم‌ها به‌صورت آماده یا از سلول‌های بنیادی مشتق شده و در نواحی مختلف مانند پوست صورت یا پوست سر، بسته به نوع هدف، تزریق می‌شوند. به‌دلیل راحتی استفاده، این محصولات در بسیاری از کلینیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما نباید آن‌ها را با سلول‌درمانی واقعی اشتباه گرفت.
هشدار درباره سوءاستفاده تبلیغاتی از عنوان “سلول‌درمانی”
رضوانی بیان کرد: بسیاری از مراکزی که تحت عنوان «سلول‌درمانی» فعالیت می‌کنند، در واقع از پلاکت‌درمانی یا محصولات آماده مانند اگزوزوم استفاده می‌کنند. در حالی‌که سلول‌درمانی واقعی نیازمند شرایط سخت‌گیرانه آزمایشگاهی، کنترل کیفی و تجهیزات پیشرفته‌ای است که تنها در مراکز معتبر مانند مؤسسه رویان فراهم است.
روش‌های مناسب برای درمان ریزش مو
رضوانی در ادامه گفت: اینکه برای درمان ریزش مو کدام یک از این روش‌ها کاربرد دارند، باید گفت: تمامی روش‌های ذکرشده شامل پی‌آرپی، پی‌آراف، اگزوزوم و SVF بسته به شرایط بالینی بیمار، می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، متخصصان تأکید دارند که فقط در صورتی می‌توان از لفظ “سلول‌درمانی” واقعی استفاده کرد که سلول‌های زنده مانند فیبر و بلاست یا ملانوسیت به بافت هدف منتقل شوند.
این متخصص پوست و مو خاطر نشان کرد: در نهایت، آنچه بیش از همه اهمیت دارد، مراجعه به مراکز معتبر و تأیید شده برای انجام این درمان‌هاست؛ زیرا استفاده نادرست یا غیرمجاز از این تکنیک‌ها می‌تواند نه‌تنها بی‌اثر، بلکه آسیب‌زا نیز باشد.
مراقبت‌ها پیش و پس از تزریق
این متخصص پوست و مو تصریح کرد: نتایج حاصل از سلول‌درمانی بسته به شرایط بدن هر فرد متفاوت است. به‌طور خاص، اثربخشی این روش‌ها به عواملی مانند سلامت سلول‌ها در هنگام استخراج و تزریق، نحوه نگهداری مواد واسطه و وضعیت کلی بدن فرد بستگی دارد.
وی اذعان کرد: برای بهبود نتیجه درمان، رعایت برخی نکات ضروری اعم از پرهیز از مصرف سیگار و الکل حداقل یک هفته قبل و بعد از درمان، افزایش مصرف مایعات برای تأمین سرم کافی در بدن، خودداری از ماساژ ناحیه تزریق‌شده در ۲۴ ساعت نخست و پرهیز از فعالیت‌های شدید یا قرار گرفتن در معرض گرما که ممکن است گردش خون را افزایش داده و دارو را از محل دور کند، توصیه می‌شود.
