مصرف بالای نوشابه در ایران؛ وزارت بهداشت هشدار داد!
خبرگزاری مهر – گروه سلامت؛ مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا در میان جوانان و نوجوانان با سرعت چشمگیری افزایش یافته است. این نوشیدنی‌ها که معمولاً حاوی مقادیر بالای کافئین، قند، تائورین و مواد محرک دیگر هستند، در تبلیغات تجاری به عنوان راهکاری برای افزایش انرژی، رفع خستگی و بهبود تمرکز معرفی می‌شوند.
بر اساس گزارش‌های منتشرشده از سوی وزارت بهداشت، مصرف مداوم نوشابه‌های انرژی‌زا می‌تواند با مشکلات قلبی و عروقی از جمله تپش قلب، افزایش فشار خون و حتی سکته قلبی همراه باشد و مصرف بیش از دو قوطی نوشابه انرژی‌زا در روز می‌تواند ضربان قلب را نامنظم کرده و در افراد مستعد، زمینه‌ساز بروز آریتمی و ایست قلبی شود، به‌ویژه در جوانانی که همزمان از این نوشیدنی‌ها در کنار فعالیت‌های ورزشی سنگین استفاده می‌کنند، خطر جدی‌تر است.
ضربان قلب زیر فشار قوطی‌های رنگارنگ
از سوی دیگر، سطح بالای قند موجود در این محصولات یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش شیوع چاقی و دیابت در میان مصرف‌کنندگان به شمار می‌رود و یک قوطی نوشابه انرژی‌زا به طور متوسط حاوی ۲۷ تا ۳۰ گرم قند است که معادل سه برابر مقدار توصیه‌شده روزانه برای بزرگسالان محسوب می‌شود و قند موجود در نوشابه‌های انرژی‌زا باعث افزایش سریع قند خون و سپس افت ناگهانی آن می‌شود. این موضوع نه تنها به احساس خستگی شدید و بی‌حوصلگی منجر می‌شود، بلکه در درازمدت می‌تواند به مقاومت انسولینی و بروز دیابت نوع ۲ منجر می‌شود.
هر قوطی نوشابه؛ سه برابر قند مجاز روزانه
علاوه بر مشکلات جسمانی، تأثیرات روانی این نوشیدنی‌ها نیز مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، نتایج یک مطالعه بین‌المللی نشان می‌دهد که مصرف مداوم نوشابه‌های انرژی‌زا با افزایش سطح اضطراب، بی‌خوابی و کاهش کیفیت خواب در ارتباط است و همچنین نوجوانانی که این نوشیدنی‌ها را به طور مرتب مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض اختلالات خلقی و حتی افسردگی قرار دارند.
با وجود این هشدارها، بازار نوشابه‌های انرژی‌زا همچنان رو به گسترش است و تبلیغات گسترده در شبکه‌های اجتماعی، اسپانسرینگ مسابقات ورزشی و استفاده از چهره‌های محبوب برای جلب نظر جوانان، سبب شده است که بسیاری از افراد بدون آگاهی از عوارض، به مصرف این محصولات روی بیاورند.
استان‌های رکورددار مصرف نوشابه در کشور
حال احمد اسماعیل‌زاده، مدیرکل دفتر تغذیه جامعه وزارت بهداشت آماری را از استان‌های رکورد دار در مصرف نوشابه به خبرنگار خبرگزاری مهر ارائه داد.
کهگیلویه و بویراحمد در صدر جدول مصرف
احمد اسماعیل‌زاده، مدیرکل دفتر تغذیه جامعه وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر گفت: بر اساس آمارهای اخیر، استان کهگیلویه و بویراحمد با مصرف ۳۲.۵ میلی‌لیتر نوشابه در روز، بیشترین مصرف نوشابه را در کشور دارد و این در حالی است که علت این مصرف بالا هنوز به طور دقیق مشخص نشده و اطلاعات کافی در این زمینه وجود ندارد، که ممکن است فرهنگ غذایی خاص مردم این استان، نقش مهمی در این مصرف بالا ایفا کند.
به گفته اسماعیل زاده؛ پس از استان کهگیلویه و بویراحمد، استان‌های خراسان رضوی با ۲۸.۵ میلی‌لیتر و تهران و قم با ۲۶.۵ میلی‌لیتر در روز، در رتبه‌های بعدی مصرف نوشابه قرار دارند و در مقابل، استان‌های اردبیل، چهارمحال و بختیاری و مازندران کمترین میزان مصرف نوشابه را دارند.
وی افزود: افزایش مصرف نوشابه‌ها، به دلیل تأثیر مستقیم بر چاقی، می‌تواند خطر ابتلاء به پرفشاری خون، دیابت، مقاومت به انسولین و کبد چرب را افزایش دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که مقاومت انسولینی با برخی از سرطان‌ها ارتباط دارد و از آنجا که مصرف نوشابه‌ها موجب افزایش چاقی و مقاومت انسولینی می‌شود، می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان سینه و سرطان کولورکتال را نیز بالا ببرد.
اسماعیل‌زاده ادامه داد: نوشابه‌ها هیچ ماده مغذی مفیدی برای بدن ندارند که بتوان مصرف آن‌ها را توصیه کرد و در حقیقت، هیچ ترکیب مفیدی در نوشابه‌ها وجود ندارد که بتوان آن را عاملی برای بهبود سلامت دانست.
وی خاطر نشان کرد: بر اساس آخرین بررسی‌های انجام‌شده در کشور، میانگین مصرف روزانه نوشابه در افراد بزرگسال ۲۲ میلی‌لیتر در مناطق شهری، ۱۶ میلی‌لیتر در مناطق روستایی و نزدیک به ۳۰ میلی‌لیتر در مناطق حاشیه شهر است.
وی افزود: در مجموع، با در نظر گرفتن تمام مناطق، مصرف نوشابه در کشور همچنان در سطح بالایی قرار دارد، که این مسئله نیازمند اقدامات جدی برای کاهش آن است.
هشدار وزارت بهداشت درباره مصرف نوشیدنی‌های گازدار در گرما
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با تأکید بر اهمیت مصرف مایعات در ایام گرما، نسبت به استفاده از نوشیدنی‌های گازدار و انرژی‌زا هشدار داد و گفت: در مقابله با گرمازدگی، بهترین نوشیدنی برای بدن آب است و مصرف سایر نوشیدنی‌ها به‌ویژه انواع شیرین‌شده با قند یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی توصیه نمی‌شود.
به گفته اسماعیل زاده؛ در فصل تابستان و شرایط گرمای شدید، تأمین آب کافی برای بدن اهمیت زیادی دارد. ما در توصیه‌های خود به مردم و نهادهایی مثل وزارت دفاع تأکید کردیم که بهترین گزینه برای پیشگیری از گرمازدگی، مصرف آب کافی است.
وی ادامه داد: نوشیدنی‌های گازدار و شیرین‌شده، چه از نوع معمولی و چه از نوع انرژی‌زا، معمولاً حاوی مقادیر بالای قند و کالری هستند. این نوشیدنی‌ها علاوه بر افزایش میل به مصرف خوراکی‌های شیرین، می‌توانند در درازمدت زمینه‌ساز چاقی و بیماری‌های غیر واگیر شوند و حتی نوشیدنی‌هایی که با شیرین‌کننده‌های مصنوعی تهیه می‌شوند، گرچه قند افزوده ندارند، اما مصرف مداوم آن‌ها نیز برای سلامت مطلوب نیست.
آب؛ بهترین جایگزین برای مقابله با گرمازدگی
اسماعیل‌زاده تصریح کرد: با توجه به شیوع بالای چاقی و بیماری‌های مزمن در کشور، توصیه اکید ما این است که افراد برای تأمین مایعات بدن خود، بیشتر از آب یا آب‌میوه‌های طبیعی استفاده کنند و از نوشیدنی‌های غیرضروری فاصله بگیرند.
به گزارش مهر؛ در مجموع، شواهد علمی و آمارهای رسمی نشان می‌دهد که مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا و گازدار نه‌تنها هیچ ارزش تغذیه‌ای برای بدن ندارد، بلکه عاملی جدی در افزایش چاقی، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت و حتی برخی سرطان‌ها است.
با توجه به روند رو به رشد مصرف این نوشیدنی‌ها در کشور، کارشناسان تأکید دارند که تنها راه پیشگیری از پیامدهای خطرناک، تغییر سبک زندگی، پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین و جایگزین کردن آب و آب‌میوه‌های طبیعی است. وزارت بهداشت نیز هشدار داده است که در روزهای گرم تابستان، بهترین نوشیدنی برای بدن آب است و هیچ جایگزینی نمی‌تواند همان نقش حیاتی را ایفا کند.
