عبور از سد تحریم نفت؛ تولید بالا رفت زنجیره ارزش هم تکمیل شود
به گزارش خبرنگار مهر، در حالی که بسیاری از کشورها در مواجهه با تحریم‌های فراگیر، رشد تولید انرژی خود را از دست می‌دهند، صنعت نفت ایران توانسته با ترکیبی از راهبردهای مدیریتی، نوآوری فنی و بسیج ظرفیت‌های داخلی، به نقطه‌ای برسد که تولید نفت نه‌تنها کاهش نداشته، بلکه رکوردهای تازه‌ای نیز به ثبت رسانده است.
توسعه میادین مشترک؛ اولویت طلایی
مدیرعامل شرکت ملی نفت اعلام کرد که توسعه میادین مشترک در صدر برنامه‌ها قرار گرفته است. رشد برداشت از این منابع علاوه بر تقویت جایگاه اقتصادی ایران، مانع بهره‌برداری یک‌جانبه دیگران از ذخایر مشترک شده و قدرت چانه‌زنی ایران را در بازارهای جهانی افزایش داده است.
تحریم‌ها ورود بسیاری از تجهیزات حیاتی صنعت نفت را مختل کردند، اما این محدودیت‌ها به فرصتی برای خودکفایی فناورانه تبدیل شد. ساخت پمپ‌های فوق‌سنگین، کمپرسورهای با ظرفیت بالا، توربین‌های نیروگاهی و قطعات حساس حفاری در داخل، نه‌تنها وابستگی به خارج را از میان برده بلکه ایران را به جمع تولیدکنندگان فناوری‌های پیشرفته نفتی وارد کرده است.
زیرساخت و تأمین مالی پایدار
نوسازی تأسیسات و کاهش توقف‌های اضطراری، همراه با راهکارهای مالی خلاقانه ازجمله تهاتر نفت با خدمات و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، تضمین کرده‌اند که پروژه‌های کلیدی حتی در سخت‌ترین شرایط توقف نداشته باشند.
اگرچه افزایش تولید یک دستاورد بزرگ است، اما تجربه جهانی نشان می‌دهد که ارزش واقعی نفت و گاز در زنجیره کامل آن نهفته است. فروش خام، حتی با بالاترین حجم ممکن، کشور را همچنان در معرض نوسان قیمت‌های جهانی و ریسک وابستگی نگه می‌دارد.
برای قفل‌گشایی از فرصت‌های بیشتر، باید حلقه‌های پایین‌دستی — شامل پالایش پیشرفته، صنایع پتروشیمی و شیمیایی، و تولید محصولات با ارزش افزوده بالا — هم‌زمان با رشد تولید توسعه یابند. این مسیر سه مزیت کلیدی به همراه دارد:
۱. افزایش ارزش افزوده داخلی به طوری که هر تن محصول فرآورش شده چند برابر نفت خام ارزش اقتصادی دارد.
۲. ایجاد اشتغال گسترده که باید توجه داشت صنایع پایین‌دستی ظرفیت‌های وسیع اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌کنند.
۳. تنوع‌بخشی به بازارها باید در نظر داشت که فروش محصولات متنوع، ریسک بازار تک‌محصولی را کاهش می‌دهد.
مدیرعامل ملی نفت نیز بارها بر ضرورت تأمین پایدار خوراک برای پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها تأکید کرده و گفته است: تولید بالادستی باید برای تغذیه زنجیره ارزش داخلی به کار گرفته شود تا خام‌فروشی به حداقل برسد.
بنابراین باید تاکید کرد با سرمایه‌گذاری هم‌زمان در توسعه میادین و بازآفرینی حلقه‌های میان‌دستی و پایین‌دستی، صنعت نفت ایران می‌تواند از یک تولیدکننده صرف، به یک بازیگر ارزش‌آفرین با نفوذ جهانی تبدیل شود؛ جایگاهی که هم امنیت اقتصادی را تقویت می‌کند و هم آینده‌ای پایدار برای نسل‌های بعدی رقم می‌زند.
