دریای خزر به شاهراه استراتژیک تجارت اوراسیا تبدیل می‌شود
محمدمهدی کریمی قهی کارشناس ترانزیت، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ورود همکاری‌های ایران و روسیه به مرحله‌ای تازه در دریای خزر گفت: تهران و مسکو در مسیر احیای تجارت از دریای کاسپین گام‌های مهمی برداشته‌اند و قصد دارند با ترکیب توان بندری، ریلی و فناورانه خود، مسیرهای تجارت اوراسیا را بازطراحی کرده و خزر را به محور نوین حمل‌ونقل منطقه‌ای تبدیل کنند.
وی افزود: در میانه تغییرات بزرگ زنجیره تأمین جهانی، ایران و روسیه تلاش دارند نظم جدیدی در حوزه حمل‌ونقل منطقه‌ای ایجاد کنند؛ نظمی که دریای خزر را از یک پهنه آبی محصور، به شاهراه راهبُردی تجارت اوراسیا بدل می‌سازد.
کریمی قهی با بیان اینکه دو کشور در حال طراحی شبکه‌ای یکپارچه از مسیرهای ریلی، بندری و گمرکی در خزر هستند، تصریح کرد: هدف اصلی این طرح، تسهیل ترانزیت، کاهش زمان حمل‌ونقل و ایجاد ارزش افزوده در مسیر شمال – جنوب است. به گفته وی، این همکاری نقطه عطفی در روابط تهران و مسکو محسوب می‌شود و می‌تواند جایگاه ایران را از مسیر گذر، به مرکز ترانزیت منطقه ارتقا دهد.
وی اظهار کرد: محور خزر، حلقه مغفول‌مانده کریدور شمال – جنوب به شمار می‌رود و با تکمیل راه‌آهن رشت – آستارا و راه‌اندازی پایانه‌های چندوجهی در انزلی و آستارا، ظرفیت جابه‌جایی کالا میان خلیج‌فارس و ولگا به بیش از ۲۵ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت.
این کارشناس ترانزیت با اشاره به اقدامات زیرساختی مشترک ایران و روسیه گفت: برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری در بنادر انزلی، امیرآباد و آستارا در قالب مدل‌های BOT و JV آغاز شده است. به گفته وی، احداث پایانه‌های کانتینری، سردخانه‌های بزرگ و پایانه‌های ترکیبی از جمله طرح‌هایی است که با مشارکت‌بخش خصوصی دو کشور دنبال می‌شود.
کریمی قهی در ادامه افزود: از منظر گمرکی نیز پیشنهاد ایجاد «پنجره واحد خزر» میان ایران، روسیه و قزاقستان مطرح شده است؛ سامانه‌ای دیجیتال که تبادل اسناد، صدور گواهی مبدأ و ثبت اطلاعات محموله را در لحظه انجام داده و زمان توقف کالا در بنادر را به کمتر از یک‌سوم کاهش می‌دهد.
وی با اشاره به تحولات فناورانه در حمل‌ونقل خزر گفت: پروژه «Caspian Logistics Platform» برای دیجیتالی‌سازی کامل فرایند حمل، رزرو خطوط کشتیرانی و تسویه هزینه‌های بندری در دست بررسی است. به گفته وی، این پلتفرم با اتصال سامانه‌های بانکی ایران و روسیه، مبادله روبل – ریال و تهاتر خدمات حمل‌ونقلی را ممکن می‌کند و موجب کاهش وابستگی به شبکه‌های مالی غربی خواهد شد.
این کارشناس ترانزیت همچنین بیان کرد: طرح راه‌اندازی خط باری هوایی مشترک ایران و روسیه در منطقه خزر برای حمل کالاهای باارزش افزوده بالا مانند محصولات کشاورزی و دارویی، در مرحله بررسی نهایی قرار دارد.
وی افزود: به‌منظور انسجام‌بخشی به پروژه‌های مشترک، تشکیل کارگروه مشترک حمل‌ونقل خزر زیر نظر شورای همکاری‌های تجاری ایران و روسیه (ICBC) در دستور کار قرار گرفته است. این کارگروه مأمور تدوین برنامه پنج‌ساله توسعه ترانزیت میان دو کشور و آسیای مرکزی از سال ۱۴۰۵ تا ۱۴۰۹ خواهد بود.
کریمی قهی گفت: در گام نهایی نیز پیشنهاد ایجاد دبیرخانه مشترک لجستیک خزر میان اتاق بازرگانی تهران و اتاق مشترک ایران – روسیه ارائه شده است تا پیگیری عملیاتی پروژه‌ها و نظارت بر اجرای توافقات در قالبی منسجم دنبال شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تحقق این برنامه‌ها، ایران را در موقعیت ژئواکونومیک تازه‌ای قرار می‌دهد و خزر می‌تواند به حلقه اتصال مستقیم میان اقیانوس هند، ولگا و اروپای شرقی تبدیل شود؛ نقطه‌ای که در آن، تهران و مسکو با همکاری نزدیک، توازن ترانزیتی منطقه را بازنویسی خواهند کرد.
