تمدن به مثابه دیپلماسی؛ روایتی از حضور در قاهره

در عصر بحران‌های روایت، آن‌گاه که سناریوی تحریف و نظام سلطه رسانه‌ای، هویت ملت‌ها را به کاریکاتوری از واقعیت تقلیل می‌دهد، «گردشگری» نه‌ فقط صنعتی پویا، بلکه ابزاری راهبردی برای بازآفرینی تصویر ملت‌ها، احیای دیپلماسی فرهنگی و بازیابی شأن تمدنی کشورهاست. در این چهارچوب حضور در چهارمین نشست وزرای گردشگری کشورهای عضو گروه D۸ در قاهره، برای هیأت جمهوری اسلامی ایران صرفاً یک رویداد بین‌المللی نبود، بلکه جلوه‌ای از بازگشت فعال، هوشمند و تمدنی ایران به مدار دیپلماسی گردشگری جهان بود.

مصر، همراه با تجلی هم‌پیوندی تاریخی و تمدنی در قلب قاهره، میزبان گفت‌وگویی بود که فراتر از تعاملات دولتی، آغازی بر معماری همکاری‌های نوین میان قدرت‌های تمدنی جهان اسلام تلقی می‌شود.

ایران در این میدان نه به‌مثابه یک بازیگر منفعل، بلکه به‌عنوان کنشگری هویت‌مند و ایده‌پرداز، با ارائه بسته‌ای جامع و فراملی از پیشنهادهای عملیاتی، جهت‌گیری این اجلاس را از گفت‌وگوهای تشریفاتی به مسیر سیاست‌گذاری تحول‌آفرین سوق داد.

در کانون این رویکرد، ایده «گردشگری به‌مثابه سرمایه نرم» و «سرمایه‌گذاری به‌مثابه توسعه ملی» قرار دارد؛ دو مفهوم کلیدی که در پیشنهاد ایران برای میزبانی اولین مجمع بین‌المللی سرمایه‌گذاری گردشگری D۸ در سال ۲۰۲۶ تجلی یافت. این پیشنهاد نه‌تنها با اجماع اعضا به تصویب رسید، بلکه تصویری از ظرفیت نرم ایران را برای شکل‌دهی به نظم گردشگری نوین اسلامی نمایان ساخت. در جهانی که گردشگری ابزاری برای سلطه فرهنگی غرب تلقی می‌شود، ایران روایت خود را بر پایه حکمت ایرانی، میهمان‌نوازی شرقی و هویت تمدنی بازتعریف می‌کند.

در دیدارهای دوجانبه‌ای که در حاشیه اجلاس با مقامات عالی‌رتبه کشورهای عضو انجام شد، تلاش شد تا گفتمانی مبتنی بر چهار اصل راهبردی پیگیری شود:

۱. معرفی چهره تمدنی ایران در سپهر بین‌الملل

۲. تعامل مؤثر با دولت‌های عضو برای ساخت اکوسیستم مشترک گردشگری

۳. مهندسی مجدد تصویر ایران در افکارعمومی جهانی با تکیه بر رسانه‌های معتبر

۴. فعال‌سازی پیشران‌های همگرایی فرهنگی در جهان اسلام.

با وزیران گردشگری مصر، ترکیه، پاکستان و نیجریه و همچنین دبیرکل گروه D۸، نه صرفاً در چهارچوب دیپلماسی رسمی، بلکه با رویکردی راهبردی و آینده‌نگر وارد گفت‌وگو شدیم. در این تعاملات تأکید شد که بازتعریف گردشگری، تنها با گذار از نگاه کالایی به نگاه تمدنی ممکن است؛ نگاهی که گردشگر را نه مشتری، بلکه سفیر فرهنگی می‌داند و هر مقصد را نه صرفاً بازار سفر، بلکه میدان گفت‌وگوهای بینافرهنگی می‌بیند.

همچنین در مصاحبه با رسانه‌های مطرح جهان عرب و شبکه‌های بین‌المللی، تلاش شد تا با پاسخ به تحریفات رایج، تصویری روشن و مستند از ایران فرهنگی، ایرانی اصیل و ایرانی فراتر از ژئوپلیتیک بحران به نمایش درآید. تأکید ما بر این حقیقت بود که ایران، با بیش از یک‌میلیون اثر تاریخی شناسایی‌ شده، با ۴۳هزار اثر ثبت ملی، با ۲۸ اثر جهانی ثبت‌ شده در یونسکو و با صدها روایت زنده از حکمت، هنر و زیبایی، میراث‌دار یکی از اصیل‌ترین تمدن‌های تاریخ بشری است.

سفر به مصر در ظاهر یک مأموریت دیپلماتیک بود، اما در باطن بخشی از یک راهبرد کلان در دستگاه دیپلماسی فرهنگی ایران تلقی می‌شود؛ راهبردی که هدف آن بازآرایی ذهنیت جهانی نسبت به ایران، احیای قدرت نرم ایران اسلامی و هم‌افزایی تمدنی با ملل هم‌سرنوشت است. ما به آینده‌ای می‌اندیشیم که در آن، گردشگری پلی باشد برای گفت‌وگوی تمدن‌ها، نه سلطه تمدن‌ها، و ملت‌ها از رهگذر سفر نه‌تنها با جغرافیای دیگران بلکه با معنویت، حکمت و زیبایی جهان اسلام آشنا شوند.

ایرانِ امروز آماده است تا مسئولیت تاریخی خود را در شکل‌دهی به نقشه فرهنگی جهان ایفا کند. دعوت ما، دعوت به شناخت دوباره ایران است؛ ایرانی که نه در اخبار سیاست، که در سکوت کویر لوت، در آوای نی‌نوازان خراسان، در رنگ و نقش قالی ایرانی و در چشمان مهربان مردم ایران‌زمین معنا می‌گیرد.

* وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

منبع: روزنامه ایران