آمار «تلویزیون اینترنتی کتاب» نسبتی با واقعیت نداشت

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، شبکه کتاب در دولت چهاردهم رویکرد جدیدی اتخاذ کرده است. عنوان «تلویزیون اینترنتی کتاب» به «شبکه کتاب» تغییر کرد و همچنین طراحی نشان‌واره (لوگوی) این شبکه نو شد. این تغییرات به دلیل محدودیت‌های شکل گرفته بابت قرارداد گروه قبلی با سازمان صدا و سیما بود. نوآوری در این شبکه به عنوان و لوگو محدود نشد، برنامه‌های تولیدی، دیدگاه مدیر شبکه به مساله کتاب و نشر با دوره قبل متفاوت است.

مجید شمس‌الدین‌نژاد سرپرست شبکه کتاب پیش از این در نشست خبری که اواسط اسفند ۱۴۰۳ برگزار شد، با اشاره به اقدامات گروه قبل و آمار نادرست اطلاع‌رسانی شده (اینجا)، توضیح کامل را به زمانی که اطلاعات در دسترس باشد، موکول کرده بود. بعد از گذشت نزدیک به دو ماه خبرنگار کتاب ایرنا گفت‌وگویی با سرپرست جدید شبکه کتاب انجام داد و در آن به بررسی آمار و اطلاعاتی که توسط گروه قبل ارائه می‌شد و همچنین روند فعالیت گروه جدید پرداخته که قسمت نخست آن را در ادامه می‌خوانید.

کمتر از ۳۰۰ هزار مرتبه تماشا در دوره قبل

تلویزیون کتاب چه روندی را تا به امروز طی کرده است؟

سال ۱۴۰۱ به عنوان «تلویزیون اینترنتی کتاب» راه‌اندازی می‌شود، همزمان مسئولان قراردادی با صدا و سیما منعقد می‌کنند که این قرارداد مبنای راه‌اندازی شبکه می‌شود و براساس آن قرار شده است ذیل صدا و سیما فعالیت کنند، یعنی مجوز تولیدهای آن‌ها ‌را صدا و سیما می‌دهد. بعد ناظر صدا و سیما در شبکه مستقر می‌شود. گروه قبلی برای تولید هر محتوا، ابتدا فرد را استعلام می‌کردند که آیا می‌توانند با او تولید داشته باشند یا نه؛ اگر تولید زنده بود، بعد از نظارت صدا و سیما، محتوا در شبکه سپهر و تلوبیون منتشر و اگر زنده نبود بعد از نظارت محتوایی صدا و سیما منتشر می‌شد.

آن گروه در طول دو سال و نیم چهار هزار و ۲۰۰ قسمت(اپیزود) یعنی حدود سه هزار ساعت محتوا تهیه کردند

طبق همان قرارداد که وزارت فرهنگ با صدا و سیما داشت، حتی مالکیت نشان شبکه کتاب در اختیار صدا و سیما قرار داشت، این برای من عجیب است که چرا مالکیت لوگوی شبکه باید برای آن‌ها باشد؟ مبنای قرارداد «تلویزیون اینترنتی کتاب» تهیه محتوای تصویری زنده در حوزه کتاب بود.

آن گروه در طول دو سال و نیم چهار هزار و ۲۰۰ قسمت (اپیزود) یعنی حدود سه هزار ساعت محتوا تهیه کردند که هنوز هم در ketab.tv و گویا در تلوبیون پخش می‌شود. بنابراین افرادی که مشتاق باشند محتوای دوره قبل را با آنچه در این دوره تولید می‌شود مقایسه کنند، می‌توانند به آن بخش‌ها مراجعه کنند.

کل آمار بازدید این شبکه با چهار هزار اپیزود، ۲۷۰ هزار مرتبه تماشا است، و در آپارات ۲۰ هزار مرتبه تماشا، یعنی در کل کمتر از ۳۰۰ هزار مرتبه تماشا است. مجموع آپارات و تلوبیون که اصلی‌ترین پلتفرم مورد استفاده آن‌ها بود، در طول دو سال و نیم کمتر از ۳۰۰ هزار مرتبه تماشا داشت.

بالابردن آمار با سنجاق کردن پخش زنده در شاد

این خیلی کمتر از آماری است که پیش از این اعلام شده بود؟ چه ایرادهایی بر آمار ارائه شده توسط گروه قبل وارد می‌دانید؟

این اعداد نسبتی با واقعیت ندارد. یکی از مشکلات اساسی فعالیت تلویزیون کتاب از ابتدای فعالیت خود تا پایان دی ماه ۱۴۰۳، تمرکز به نگاه کمّی، آمارسازی و تغییر پارامترهای بازدید بوده به طوری که آمارِ واقعی بازدید، در حاشیه بوده است. در دوره جدید، به جای گزارش‌سازی، آمارسازی، تغییر پارامترهای بازدید مخاطب (از تماشای ویدیو به بازدیدِ صفحه یا حتی اسکرول (یعنی هنگامی که بازدیدکننده به‌وسیله غلتک وسط موس، دکمه‌های کیبورد و در تلفن‌های همراه با حرکت انگشت به‌صورت عمودی صفحه را بالا و پایین می‌کند در سایت!) و نگاه کمّی، تمرکز شبکه کتاب بر تولید و توزیع محتوای باکیفیت و تلاش برای جذب مخاطبِ واقعی در فضای دیجیتال بوده است.

هیچ‌گاه تعداد مخاطبان برنامه‌های عادی شبکه کتاب در پخش زنده به ۱۰ کاربر همزمان هم نمی‌رسید

به عنوان مثال، طبق آمار دریافتی از پلتفرم تلوبیون، بازدیدِ واقعیِ بیش از چهار هزار اپیزود (قسمت) محتوای تلویزیون کتاب در طول دو سال فعالیت در پلتفرم تلوبیون، حدود ۲۵۰ هزار مرتبه تماشا بوده است، و هیچ‌گاه تعداد مخاطبان همزمان برنامه‌های عادی شبکه کتاب در پخش زنده (علی‌رغم پخش همزمان در تلوبیون، سپهر، کتاب تی‌وی و ایبنا) به ۱۰ کاربر هم نمی‌رسید.

آمارهای موجود در آن دوره بیشتر متمرکز بر حدود ۵۰۰ میلیون بازدید در پلتفرم شاد بوده است. در حالی که پلتفرم شاد با میلیون‌ها مخاطب دانش‌آموز، با پین کردنِ (سنجاق، اقدامی در فضای مجازی برای در مرکز توجه قراردادن) پخش زنده شبکه کتاب در صفحه اصلی، «بازدید از پست موجود در صفحه اصلی پلتفرم» را نمایش می‌دهد، نه بازدید واقعی تماشای ویدیو را! فارغ از اینکه آیا تلاش برای ایجاد شبکه کتاب، جذب مخاطبان دانش‌آموز در پلتفرم شاد بود؟! یا اینکه محتوای شبکه کتاب، آیا این محتوا برای مخاطب پلتفرم شاد مناسب بوده است؟

همچنین آمار موجود در سایت کتاب تی‌وی که گاهی به چند ۱۰ هزار می‌رسیده، نه آمار «بازدید واقعی تماشای ویدیو»، که آمار «بازدید صفحه بدون تماشای ویدیو» بوده است.

آمار واقعی بازدید تلویزیون کتاب (به معنیِ مرتبه تماشای ویدیو به مدت حداقل سه ثانیه) در طول فعالیت بیست و چند ماهه، ۲۵۰ هزار بازدید واقعی در تلوبیون و تنها ۲۰ هزار بازدید در آپارات بوده است. آمار بازدید واقعیِ محتوای جدید و مقایسه آن با آمار گذشته، بیانگر واقعیت و شیوه آمارسازی‌ها و گزارش‌سازی‌ها در دوره پیشین است.

در مرحله بعد اسناد به دست آمده از این روش شمارش را به خانه کتاب ارائه می‌کردند. این در حالی است که پربازدیدترین برنامه تلوبیون یک میلیون بازدید و فینال جام جهانی دو میلیون بازدید دارد، اما دوستان می‌گفتند آمار بازدید تلویزیون اینترنتی کتاب از شبکه یک، دو و سه بالاتر است که این هیچ پشتوانه ای ندارد، تصویر گزارشی که مدیر شبکه به وزارت ارشاد ارائه داده و تصویر آمار واقعی هم موجود است.

تعریف شما از بازدید واقعی چیست؟

در فضای دیجیتال، تعاریف متنوع و مختلفی برای تعیین سنجش بازدید هر محتوا وجود دارد. از pageview (که به بازدید هر صفحه اشاره دارد) تا event (که در آمارگیرها برای اسکرول صفحه و یا هر گونه کلیک استفاده می‎‌شود) و از reach (به معنای تماشای محتوا به ازای هر کاربر منحصر به فرد) تا impression (به معنای بازدید، فارغ از تعداد کاربر) و حتی view که می‌تواند شامل بازدید صفحه باشد یا تماشای پنج ثانیه از یک ویدیو… در دوره جدید، منظور از «بازدید» یک مرتبه تماشای واقعیِ حداقل سه تا پنج ثانیه از ویدیو توسط یک کاربر منحصر به فرد و تایید شده در فضای مجازی است.

در مجموع کمتر از ۵۰ هزار بازدید، برای بیش از هزار ویدیو

آیا می‌توانید ویدئوهای این دوره را با دوره قبل مقایسه کنید؟

بارگذاری نخستین ویدیوی دور جدید فعالیت‌های شبکه کتاب از ابتدای سال ۱۴۰۴ و همزمان با آغاز بهار، به شکل اختصاصی در آپارات (با قابلیت embed در سایت شبکه کتاب) انجام شد. میزان تعداد مخاطب و شمارش بازدید محتوا و حتی دقایق تماشا در این پلتفرم، به شکل شفاف و دقیق مشخص است.

از ابتدای تاریخ فعالیت شبکه کتاب (۱۲ آبان ۱۴۰۱) تا پایان دی ۱۴۰۳ در ۲۶ ماه، برای بیش از ۶۵۰ ویدیوی منتشر شده، تنها ۲۰ هزار مرتبه تماشای واقعی در آپارات ثبت شده بود. از یکم تا ۳۱ فروردین ۱۴۰۴ برای ۵۰ ویدئوی دور جدید، بیش از ۵۰ هزار مرتبه تماشای واقعی ویدئو ثبت شد.

بیش از هزار ویدئوی شبکه کتاب از یکم خرداد ۱۴۰۳ تا ۳۰ دی ۱۴۰۳ در تلوبیون، تنها ۴۱ هزار و ۹۹۴ مرتبه تماشای واقعی ثبت کرد. در این مدت، مجموع ۲۵۰ ویدیوی شبکه کتاب در آپارات نیز کمتر از ۱۰ هزار مرتبه تماشای واقعی ایجاد کرد… یعنی در مجموع کمتر از ۵۰ هزار بازدید، برای بیش از هزار ویدئو.

بعد از ۲۵ ماه فعالیت، اکانت اینستاگرام شبکه کتاب تنها ۹ هزار و ۵۰۰ دنبال کننده پیدا کرده بود

در حالی که ۴۴ ویدئوی اخیر از دور جدید فعالیت شبکه کتاب، فقط در ۳۱ روز، بیش از ۵۰ هزار بازدید واقعی، در آپارات داشته است.

بازدید واقعی ۳۰ ویدیو آخر شبکه کتاب در آپارات: ۹۶۸ عدد،

بازدید واقعی ۳۰ ویدیو آخر شبکه کتاب در تلوبیون: ۹۹ عدد،

بازدید واقعی ۳۰ ویدیو اخیر شبکه کتاب در آپارات: ۵۰ هزار عدد (بیش از ۵۰ برابر) و

بازدید واقعی ۳۰ ویدیو اخیر شبکه کتاب در سایت: ۱۷ هزار عدد (بیش از ۱۷۰ برابر ) است.

بعد از ۲۵ ماه فعالیت، اکانت اینستاگرام شبکه کتاب تنها ۹ هزار و ۵۰۰ دنبال کننده پیدا کرده بود. مجموع بازدید ۳۰ ویدیو آخر این اکانت (در طول چهار ماهِ منتهی به دی ماه) تنها ۴۰ هزار بازدید واقعی (به گواه آمار پلتفرم اینستاگرام) ثبت کرد. در طول تنها یک ماه فعالیت شبکه کتاب در دوره جدید، هزار و ۵۰۰ دنبال‌کننده جدید به اکانت اینستاگرام شبکه کتاب اضافه شد و تنها با ۵۰ پست در این یک ماه، ۴۱۲ هزار بازدید واقعی برای ویدیوهای شبکه کتاب در این پلتفرم ثبت شد.

تجهیزات قابل توجهی اینجا است

نسبت تولیدی در دوره قبل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

تجهیزات قابل توجهی اینجا است و جا دارد برای این موضوع از تیم قبل تشکر کنیم. می‌توان با استفاده از آن تجهیزات تولید خوبی داشت.

تولید از نظر کمی خیلی عجیب بود و تا جایی که روزی چهار تا ۶ ساعت محتوا تولید می‌کردند. باید توجه داشت که تولید محتوا روند بسیار پرهزینه‌ای است، اگر محتوا به معنی واقعی کلمه محتوا باشد، اما دوستان قبلی اصلا در بند نبودند که محتوا دیده می‌شود یا دیده نمی‌شود خوب است یا نیست.